Margot Vanderstraeten schrijft met ‘Het zusje van de buurvrouw’ de vierde, Te Gek!? – Novelle
Te Gek!? is een overheidsorgaan dat in het leven werd geroepen om het taboe rond geestelijke gezondheid via culturele weg te doorbreken. Elk jaar geeft de organisatie een novelle uit. Dit keer werd aan schrijfster Margot Vanderstraeten deze opdracht gegeven: ‘maak een verhaal rond het thema ‘signaalherkenning’ bij psychische problemen.’ Thematiek wordt dus opgelegd. Genre ook: het moet een novelle zijn die niet meer dan 20 000 woorden mag tellen. Deadline ligt vast. Maatschappelijke doelstelling (toegankelijk maken van pyschische problemeatiek) eveneens.
Margot Vanderstraeten koos voor anorexia. maar meer dan over magerzucht gaat het zusje van de buurvrouw over gezondheid en geneeskunde binnen twee verschillende culturen: de Marokkaanse en de Belgische. Wat kunnen die van elkaar leren.
“Een verhaal in 36 kilo.” Dit verhaal is geënt op gesprekken met patiënten, hun familieleden en hun hulpverleners.
Louis en Zaida zijn buren. Hoewel beide twintigers al meer dan een jaar naast elkaar wonen, hebben ze geen contact. Tot een lekkende waterleiding daar verandering in brengt. De tongen komen los, maar over hun privéleven zijn ze beiden erg gesloten. Zaida, die Marokkaanse roots heeft, zwijgt nadrukkelijk over haar familie, Louis, die homo is, praat liever over eten. Wanneer Zaida halsoverkop naar het buitenland vertrekt, laat ze Louis achter met een koekjesdoos vol herinneringen aan haar overleden zusje Nadja. Hij duikt in de vele grote en kleine gevechten die ze voerde: binnen haar familie, tegen de vooroordelen, maar vooral ook tegen zichzelf.
Het zusje van de buurvrouw is een verhaal in 36 kilo, in afbouwende volgorde. Dit is kilo 31.
31
Omdat mijn oudste en mooiste zus, Samira, veel te jong trouwde met een man die aan haar werd voorgesteld, wil ze nu niet alleen haar nieuwe huis, maar ook haar huwelijk uit. Dat kan natuurlijk niet. Die vluchtroute kan ze op haar buik schrijven. Mama heeft, in haar aanstekelijke Riffijns, al een paar maal uitgeroepen, zo hard dat de hele straat het kon horen: ‘Als jij je huwelijk ontbindt, spring ik in de Schelde.’
Mama is bang voor wat de mensen zullen denken en zeggen.
Mama is bang voor hoe men naar ons kijkt.
Met die ‘men’ en met ‘de mensen’ bedoelt mama altijd Marokkanen, alle Marokkanen, die van deze stad, die van dit land, die van Spanje, die van Al Hoceima, de stad én de volledige provincie, in feite bedoelt ze alle mensen van Marokko en tot ver daarbuiten, en er wonen er nogal wat daarbuiten.
Papa Chouial is in het noorden van Marokko geboren en daarna via Spanje naar België verhuisd.
Mama komt rechtstreeks uit Al Hoceima, uit een dorp in de provincie, niet uit de kuststad zelf.
Ik heb haar geboortestreek bij het Rifgebergte een vijftal keer bezocht. Zoals de mensen daar denken en leven, zo denken en leven ze hier niet. Ik vind hen fundamenteel vriendelijker, warmer en hartelijker dan iedereen die ik hier ken. Ik ben er ook ongelooflijk graag. En toch voel ik me er niet thuis en bezorgt het vooruitzicht om er ooit te gaan wonen me rillingen.
Ik schrijf dit in de kliniek. Ik ben hier nu al bijna een maand. Ik vind dit een gevangenis.
Ze nemen hier geregeld bloed bij mij af om te zien hoe het met mijn voedingswaarden is gesteld. Ze moeten verifiëren of het met mij de goede richting uit gaat.
Elke keer als de verpleegster met haar naald een frêle ader in mijn armen zoekt, de roestkleurige vloeistof in de tube wordt opgezogen en ik me nog slapper voel, hoop ik dat er veel Marokko in dat bloed zit. Ik voel de kracht van mijn afkomst. En toch ben ik een van die Belgische tieners die alleen diep vanbinnen trots durft te zijn op haar Marokkaanse bloed.
Cutting Edge: Hoe Margot Vanderstraeten over dit psychische-gezondheidsthema een fictief verhaal heeft geschreven, bewijst andermaal haar bijzonder narratief talent
Na Christophe Vekeman, Ish Ait Hamou en Brenda Froyen heeft nu ook Margot Vanderstraeten met ’Het zusje van de buurvrouw’ haar bijdrage geleverd voor ‘Te Gek!?’. Een project rond het thema ‘signaalherkenning’ bij psychische problemen. Vanderstraeten koos dit keer voor het thema anorexia. Ze entte haar novelle op gesprekken met patiënten en hun directe entourage.
Was het niet Simon Carmiggelt die zich op een dag liet ontvallen dat hij het vooral begrepen had op mensen met een barst. Kwetsbare individuen die vaak niet opgewassen zijn tegen de hardheid van het dagelijkse bestaan. Of die, bang voor een mogelijke confrontatie, elkaar angstvallig ontwijken. Alsof fysiek contact, in dit zogenaamd virtuele tijdsgewricht, allerlei risico’s inhoudt.
VPRO
Als Het zusje van de buurvrouw niet van Margot Vanderstraeten was geweest, hadden we het niet eens opengeslagen.
Als Het zusje van de buurvrouw (Angèle) niet van Margot Vanderstraeten was geweest, hadden we het niet eens opengeslagen. Want een verhaal over een Marokkaanse anorexiapatiënte, verpakt in een raamvertelling, klinkt als nogal gekunsteld. Vanderstraeten, die succes heeft met Mazzeltov, over een orthodox-joodse familie in Antwerpen, verplaatste zich voor dit boek opnieuw in een cultuur die even dichtbij als ver weg is. Psychische problemen worden in Marokkaanse gezinnen vaak niet herkend, of simpelweg ontkend. Zo kan Nadja haar anorexia lang verbergen. Haar moeder heeft nog nooit een kind meegemaakt dat vrijwillig honger lijdt. ‘Zulke kapsones bestaan in haar land niet.’ Zus Zaida is de enige die het gevaar ziet. Gebaseerd op gesprekken met patiënten, familieleden en hulpverleners.
Het Nieuwsblad
Het project Te Gek wil psychische problemen bespreekbaar maken. De meter en peter van Te Gek zijn zangeres Sela Sue, die zelf openlijk praat over haar depressies, en The Scabs-opperhoofd Guy Swinnen. Er zijn tal van initiatieven, waaronder de vraag aan schrijvers om een verhaal rond een psychisch probleem te bedenken. De eersten waren Christophe Vekeman en Ish Ait Hamou, en nu heeft MargotVanderstraeten haar steentje bijgedragen met de novelle Het Zusje van de Buurvrouw. Vanderstraetenschreef een van de meest succesvolle boeken van 2017, Mazzel Tov. Daarin vertelt ze over haar tijd als nanny bij een joods-orthodox gezin. Van het boek zijn ondertussen al meer dan 36.000 exemplaren verkocht.
In Het Zusje van de Buurvrouw draait alles om Nadja, een jonge Marokkaanse vrouw die lijdt aan anorexia. Haar leven wordt verteld door Louis, die kookboeken schrijft en een foodblog bijhoudt. Van zijn Marokkaanse buurvrouw krijgt hij een koekjesdoos waarin allerlei brieven en documenten zitten die toebehoorden aan haar zus Nadja.
Artsenkrant vindt Het zusje van de buurvrouw een aangrijpend verhaal en prachtboek!
BOEKEN In het kader van de vorige campagne rond signaalherkenning bij psychische problemen schreef Margot Vanderstraeten nummer vier in de serie Te Gek8?-novelles: Het zusje van de buurvrouw. Dit aangrijpende verhaal kaart een weinig bekend gegeven aan, omgaan met geestelijke gezondheidsproblemen in andere culturen.
Een verhaal in 36 kilo’s, zo omschrijft MargotVanderstraeten Het zusje van de buurvrouw. De schrijfster schreef haar verhaal over anorexia op basis van gesprekken met patiënten, hun familieleden en hun hulpverleners.
Wanneer twintiger Louis zijn buurvrouw en leeftijdsgenote Zaida leert kennen wonen beiden al een jaar naast elkaar. Ze zijn elk om aparte redenen erg gesloten. Toch ontstaat een sterke vriendschap en wanneer Zaida halsoverkop naar het buitenland vertrekt, laat ze Louis achter met een koekjesdoos vol herinneringen aan haar overleden zusje Nadja met de vraag haar verhaal te vertellen, mede om personen met dezelfde problematiek te helpen.